LEX FRISIONUM
Fiat justitia aut mundus finietur!
Lex Frisionum, 790 n.Chr – 1 e bepaling, titel 5 e.v.:
“Wie in een heiligdom inbreekt en daar een heilig voorwerp wegneemt, wordt naar zee gevoerd, daar aan een paal gebonden, zijn oren worden afgesneden, hij wordt gecastreerd en door de opkomende vloed ten offer gebracht aan de god, wiens tempel hij onteerde.”
In een zinderend café l’Esperance werd op vrijdag 2 december 2022 een uiterst zeldzaam exemplaar van de “Lex Frisionum” aan een 50-tal Manfriezen getoond.
Dit 17e eeuws antiquarisch topstuk is na lange onderhandelingen -en met de steun van een groep senior Manfriezen- en een zwitserse bank aangeschaft.
Als voorproeve van het 190-jarige verbond van it Selskip Frisia met sociëteit, kregen Manfriezen en jonkjes van alle jaren een inleiding op dit uiterst relevante boekwerk met daarin de codificatie van het eerste Friese recht.
Dat het Friese recht al ten tijde van Karel de Grote in boekvorm verscheen geeft blijk van de belangrijke rol die de Friezen speelden in de éénwording van zijn rijk.
De Friezen hadden wetten die mondeling werden overgedragen. Hij besloot om deze wetten te codificeren. Deze wetten dienden uiteindelijk als basis voor de wetten van het hele heilige roomse rijk.
De “Lex Frisionum”, op schrift gesteld rond het jaar 790 n.Chr., is daarmee de oudste rechtsbron uit de Lage Landen. Het Friese erfgoed is zoals in zoveel zaken het fundament van de Nederlandse samenleving.
Ter gelegenheid van het 34 e lustrum van it Al Alde en Romrofte Selskip Frisia werd het door Frisia aangeschafte exemplaar van de LEX in bruikleen worden gegeven aan de LSV Minerva.
Dit om dit meesterwerk van het Friese recht in de Bibliotheek een ereplaats te geven opdat ook de studenten van nu kennis kunnen nemen van één van de belangrijkste bronnen van het hedendaagse recht.
Aangezien in de vroege middeleeuwen Friesland het kustgebied van het huidige Duinkerken tot en met Denemarken besloeg, was Leiden in die tijd Fries. Daarmee is de cirkel rond. Leiden is het juridisch epicentrum van het land en ook de Friezen bestuderen de wet aan onze Alma Mater sinds haar oprichting in 1575. Het is aan de studenten van nu, dit voort te zetten.
Op vrijdag 23 juni 2023 heeft er in het Groot Auditorium van het Academiegebouw, een bijzondere bijeenkomst plaatsgevonden waarin de Lex Frisionum, de Friese vrijheidsgedachte en it Selskip in het bijzonder, in het juiste Leidse perspectief werd geplaatst.
Naast de viering van het 34e lustrum van de verbondenheid van Frisia met sociëteit Minerva werd er ook (Fries) recht gedaan aan de essentie van de Leidse Universiteit als Praesidium Libertatis.
Bonivacius en de de wet der Friezen
Zoals u allemaal weet is Bonivacius in het jaar 754 bij Dokkum "vermoord" is omdat hij het nodig vond om de heilige boom van de Friezen om te hakken.
Maar het is de vraag of het hier gaat om moord of toepassing van de Lex Frisionum.
Bonivacius was op bekeringstocht in de buurt van Dokkum en daarmee op Fries grondgebied. Hij velde de heilige eik en daarmee nam hij dit weg uit de tempel van de Friezen al daar. Vervolgens werd kordaat de wetten der Friezen toegepast. Aangezien de zee wat ver weg was hebben de Friezen na ampel beraad hem ter plekke een kopje kleiner gemaakt.
Een vroege vorm van snelrecht.
“Fiat justitia aut mundus finietur” zullen alle juristen in koor roepen, en zo is het!
De kerkvaders vonden dit niet leuk, maar ons Boontje had gewoon zijn handen thuis moeten houden.
(Dit is overigens de etymologische achtergrond van de spreuk “Boontje komt om zijn loontje")
Bliksempiebe!